Onze missie: vrouwen onderdrukken
Eigenlijk had ik een hilarisch verhaaltje willen schrijven over deel 15 van 'Baedeker voor de huisvrouw'. Ik tikte dat boek op de kop in het non-literair doch wel degelijk met boeken volgestouwde café Het Hoge Huys te Aalsmeer. De Baedeker voor de huisvrouw was een reeks educatieve en stichtende werken van lectuur voor de vrouw, die naar ik schat rond de jaren '50 verscheen met titels als: Goed huis - Goed thuis, Van vingerhoed tot strijkplank, Plant en dier als huisgenoten, Eén recht, één averecht, De gestroomlijnde naald, Vlijtige vingers, Mevrouw knapt het op en Kindje voor en kindje na. Dit is slechts een greep. Het boek dat ik gratis en voor niks in Het Hoge Huys verwierf, luistert naar de titel 'Vrouwenarts helpt, Een vrouwelijke arts spreekt openhartig over dingen die een vrouw kunnen dwars zitten'. Een schitterend boekwerkje, dat ik inmiddels cadeau heb gedaan aan Hanneke Dekter, die sinds zij en haar echtgenoot Erik hun fameuze boekenzaak in Almere Haven hebben verkocht wel wat huishoudelijke tips kan gebruiken. Ik mocht het van Hanneke nog even lenen om er een leuk verhaaltje over te schrijven, maar sinds ik op België 1 een documentaire over het Afghanistan van na de taliban heb gezien, is mij de lust vergaan.
Sharmeen Obaid-Chinoy, een Britse journalist, reisde in opdracht van Channel 4 door Afghanistan op zoek naar de werkelijkheid buiten de door embedded verslaggevers platgetreden paden en haar indringende document 'Afghanistan ontsluierd' geeft een verbijsterend beeld van een cultuur waar Nederlandse militairen hun leven voor in de waagschaal stellen. Een cultuur waarin vrouwen keihard onderdrukt worden. Nog steeds. Taliban of geen taliban. Een wereld van mannen die vrouwen als een soort huisdieren beschouwen èn hen - vaak - als zodanig bejegenen. Eén op de vijf meisjes in Afghanistan geniet onderwijs. De overige vier niet dus. Laat dat even tot u doordringen. Sharmeen sprak met één van de gelukkigen die niet ongeletterd hoeven te blijven. En wat bleek? Dat meisje moet haar huiswerk bij een tante maken, want pa krijgt er de kolere in als zijn dochter een leerboek mee naar huis neemt. Ja jongens, we vechten in Afghanistan voor een goede zaak!
In de noordelijke stad Taloquan bezocht Sharmeen de kraamafdeling van een ziekenhuis, want ze wilde wel eens weten waarom Afghanistan de op één na hoogste kindersterfte ter wereld heeft. Nou, daar kwam ze al gauw achter. Vrouwen mogen uitsluitend met schriftelijke toestemming van hun echtgenoten tot een ziekenhuis worden toegelaten. En die mannen zijn niet scheutig met zulke briefjes, want ten eerste weten ze het natuurlijk per definitie beter dan de vrouwelijke artsen op zo'n kraamafdeling en verder komt op hun prioriteitenlijstje een infectie bij hun zwangere voetveeg pas ver na "me eer en de eer van me famielje". Godallemachtig, daar zijn Nederlandse militairen voor gesneuveld!
Sharmeen vond in de modder van Kabul een bedelende vrouw in een boerka, die hardvochtig en arrogant werd behandeld door een groepje lummelende mannen. Echt dat je zegt: "Wat een voorrecht dat mijn zoon of dochter elke dag weer zijn of haar huid riskeert voor deze heren, die wij met vereende krachten van de onderdrukking door de taliban hebben bevrijd." De bedelares, Bebe Gul geheten, bleek met haar twee dochters in de overblijfselen van een gebombardeerd flatgebouw te leven, nadat haar echtgenoot tijdens de invasie om het leven was gekomen. Sharmeen ging een dagje mee uit bedelen-in-boerka en ervoer aan den lijve de vernederende opmerkingen van mannen die het maar niets vinden dat een vrouw op die manier aan de kost probeert te komen. En die zich verder niet afvragen waarom zo'n vrouw dat doet.
Dan hadden we nog het twaafljarige meisje op de brandwondenafdeling van een ziekenhuis in Herat, dat zich in brand had gestoken om te ontsnappen aan de man die haar toen ze zeven was reeds had gekocht van haar aan drugs verslaafde vader (je moet toch wat om aan je dope te komen). Het meisje werd zo vaak afgeranseld door haar schoonmoeder en haar smeekbeden aan manlief werden zo stelselmatig genegeerd, dat zelfmoord de enige uitweg leek. En het mislukte nog ook. En nu zat ze dan in dat ziekenhuis waar de pijnstillers op waren. Arm kind.
Nee, we moeten vooral in Afghanistan blijven, want vergis je niet, we zijn daar bezig met een opbouwmissie. Sharmeen Obaid-Chinoy, die even buiten de gebaande mediapaden ging, zag daar weinig tot niets van terug. Een meisjesschool in de provincie Takhar biedt enig perspectief, maar kampt met een schrijnend gebrek aan middelen. Tja, waar zouden die vele miljoenen voor de wederopbouw van een vrij en democratisch Afghanistan toch naartoe gaan? Sharmeen zag, net als wij die in feite massaal embedded zijn, heel wat hulpverleners in stoere fourwheeledrives door de straten van Kabul scheuren, maar blijkbaar wisten ze niet hoe ze moesten rijden om bij de gewone mensen te komen.
En die door een vrije rechtbank in het vrije Afghanistan ter dood veroordeelde journalist, wiens vergrijp er uit bestond dat hij een document over vrouwenemancipatie in Afghanistan van het internet haalde, zit nog steeds te wachten op zijn hoger beroep. En wij blijven gewoon geloven wat minister Verhagen ons vertelt. En minister Koenders. En minister Middelkoop.
Amen.