Van Michiel tot Michael
Tot u richt zich een ambivalent mens. Ook ik vind namelijk de Michael Jacksonhysterie even fascinerend als absurd. En tegelijkertijd moet ik erkennen dat ik de herdenking in LA van minuut tot minuut heb gevolgd. Ik heb dus in feite zelf de munitie geleverd voor mijn verbijstering. Bizar. Of nee, ik ben gewoon een kuddedier, net als u.
De kenners noemden de ceremonie in LA opmerkelijk ingetogen. Ik vond het hele spektakel een circus waarin echt en onecht door elkaar liepen. Van oprechte ontroering tot ingestudeerde tranentrekkerij, van donderpreek tot sobere speech, alles werd tijdens deze Herdenking der Herdenkingen samengebald tot een stuwmeer van massa-emotie waaruit rivieren ontsprongen die razendsnel hun weg vonden naar alle uithoeken van de wereld. We hadden alleen nog maar oog voor Saint Michael, de meest Engelse der Engelen, ook al was hij dan een Amerikaan. Ander nieuws bestond niet. Jammer voor de Oeigoeren, jammer voor het onderdrukte deel van Iran. Jammer, jammer, maar zo werkt het nu eenmaal. Het volk geeft meer om een beklagenswaardige entertainer dan om de abstractie van aantallen doden tijdens rellen in Xingjang of is het nou Xangjing? Whatever.
Ik had heus geen hekel aan Michael Jackson en ik erken volmondig zijn talent. Nooit heb ik een artiest gezien die zo soepel een hand over zijn klok- en hamerspel liet glijden als Michael. En de moonwalk... Weergaloos! Die staan ze nu allemaal te oefenen in heaven. Ik snap best dat zijn familie, vrienden, collega's en fans hem graag voor het oog van de wereld wilden herdenken, maar je kunt ook overdrijven. Die gouden kist. Met alle respect, de man werd als een soort hoofdgerecht in een viersterren restaurant opgediend. Ik vond dat bijna morbide. Tijdens het optreden van Kobe Bryant en Magic Johnson kreeg ik bijkans de slappe lach. Magic noemde Michael een rolmodel voor de zwarte gemeenschap waarvoor hij deuren had geopend die zo lang gesloten waren. Ik dacht: zou dat de reden zijn geweest dat de man alles in het werk heeft gesteld om een zo blank mogelijk uiterlijk te verwerven?
Michael had een neusje voor succes. Daar stond tegenover dat zijn neusje bepaald geen succes was. Hij had ook een aantal merkwaardige kanten, zoals een ternauwernood onderdrukte aanvechting om baby's uit hotelramen te werpen en een merkwaardige voorliefde voor alles dat met zijn en andermans kindertijd te maken had. Nou ja, van de doden niets dan goeds. Michael was recordhouder geld geven aan goede doelen en hij is niet veroordeeld wegens ontucht met kinderen, dus is hij daar ook niet schuldig aan. Punt. Maar in de zucht om zo snel mogelijk van een mens een mythe te maken, wordt wel bijzonder gemakkelijk met de waarheid omgesprongen. Zo heb ik altijd begrepen dat Michaels vader een tiran was die zijn getalenteerde kroost tot een goed verdienend muziekgezelschap drilde. Als je dan de één na de ander hoort zeggen dat de Jackson Family zo'n beetje het warmste gezin ter wereld is, glijd je de pantalon op de enkels.
Wie denkt dat een uitvaart als die van Michael Jackson in ons land onmogelijk zou zijn, kent de geschiedenisboekjes niet. Wij hebben er al één gehad die, zeker als je de uitermate gebrekkige communicatiemiddelen van die tijd in ogenschouw neemt, met de herdenking van Michael Jackson kan wedijveren. Op 29 april 1676 stierf Michiel Adriaensz. de Ruyter aan de gevolgen van zware beenwonden die hij had opgelopen tijdens gevechten met de Franse vloot in de Baai van Syracuse. De inmiddels bejaarde zeeheld was zeer tegen zijn zin, op dringend verzoek van de onderkoning van Sicilië, door de admiraliteit naar dat gebied gezonden. Zijn vloot was onvoldoende toegerust, beloofde Spaanse steun bleef uit, dus het kwam vooral aan op de legendarische kwaliteiten van De Ruyter als strateeg en leider. De bevelhebber had voor zijn uitreis aan een vriend toevertrouwd dat hij van deze expeditie niet zou terugkeren. Aanvankelijk leek het er op dat hij te pessimistisch was geweest. Zijn verwondingen waren weliswaar zwaar en hij leed veel pijn (de chirurgijn reinigde de wonden met brandewijn) maar een gevreesde infectie bleef de eerste dagen uit. Helaas kreeg De Ruyter toch koorts, waarna zijn toestand snel verslechterde. Toen de aan boord aanwezige dominee Westhovius zei dat de bemanning moeilijk kon aanzien hoe De Ruyter leed, antwoordde deze: “Aan dit ellendig lichaam is weinig gelegen, als de kostelyke ziel behouden word. Myn pyn is niet te achten by d’onuitsprekelyke smert en smaad, die onze Heiland onschuldig leed om ons van d’eeuwige pyn te verlossen.” De avond van de 29ste april 1676, tussen negen en tien uur, blies Michiel Adriaensz. de Ruyter “seer sachtjens” de laatste adem uit.
De uitvaart vond bijna een jaar (!) later, op 18 maart 1677, in Amsterdam plaats. Het stoffelijk overschot van De Ruyter was, gebalsemd en in een loden kist, met het vlaggenschip de Eendracht naar de hoofdstad gevaren. Constantijn Huygens, de tachtigjarige schrijver/diplomaat, liep namens prins Willem III aan het hoofd van een stoet die er vierenhalf uur over deed om de Nieuwe Kerk te bereiken. Er was een menigte op de been die zijn weerga niet kende. Winkeliers die het geluk hadden dat hun zaak langs de route was gelegen, verkochten zitplaatsen achter hun ramen voor bedragen van 100 tot 150 livres (ca. 25 tot 35 euro). De tocht was loodzwaar. Tientallen mensen klaagden over vermoeidheid. De kurassier, die verantwoordelijk was voor de wapens in de rouwstoet, overleed enkele dagen na de plechtigheid van uitputting. De oude Huygens, die nog tien jaar zou leven, had nergens last van. Hij onderhield zich urenlang met zijn oude kennis prinses Sophie van de Palts, die zich over zijn aanwezigheid verbaasde, aangezien zij in de veronderstelling verkeerde dat Huygens al lang geleden in Den Haag ter aarde was besteld.
De Ruyter. Ik heb meer dan eens voor de glazen deur gestaan die naar zijn graftombe in de Nieuwe Kerk leidt. Hij kon niet dansen, had nog nooit van de moonwalk gehoord en hij keek wel uit om een hand over zijn klok- en hamerspel te laten glijden. Maar wat een groot man.